ایران میزبان بزرگترین اتفاق شطرنج بانوان

زمانی رسیدن به درجه استاد بزرگی برای بانوان شطرنجباز، آرزوی بزرگی بود اما امروز دختران شطرنجباز ایران سکوهای جهانی را هدف قرارداده اند. شبکه خبری ورزش بانوان ایران- اخیرا نام مطهره اسدی را در رده سنی زیر 12 سال شنیدیم که قهرمان شطرنج جهان شد و یا ساراسادات خادم الشریعه و میترا حجازی پور که هر کدام در ره های سنی خود عناوین جهانی را بدست آوردند. شطرنجبازان ما در رده های سنی و تا 16 سال و 18 سال خیلی خوب در دنیا می درخشند اما وقتی وارد دوره بزرگسالی می شوند درجا می زنند و آن جهش رده های سنی در آنها دیده نمی شود، این مورد و موارد متعدد دیگر سوالاتی است که تصمیم گرفتیم در گفت و گو با سرکار خانم مریم شهیدیان نایب رییس بانوان فدراسیون شطرنج در میان بگذاریم و ماحصل این گپ و گفت را تقدیم شما کنیم:   *خانم شهیدیان قبول دارید توفیقاتی که دختران ما در رده های سنی بدست می آورند در رده بزرگسالان تکرار نمی شود و به یکباره دچار افت می شوند؟ -بله، این مشکل را ما به عینه لمس می کنیم و به فکر راهکاری برای رفع آن هستیم.   *دلیل خاصی دارد که به یکباره این بچه ها دچار افت و درجا زدن می شوند؟ -با احترامی که به مربیان خوب ایرانی قائلم باید عرض کنم که سطح شطرنج دختران ما فراتر از دانش حال حاضر مربیان است و ایجاب می کند که ما از مربیان خوب و صاحب سبک خارجی در تیم های ملی استفاده کنیم. ما الان مطهره اسدی را داریم که دو سال پیش قهرمان زیر 12 سال جهان شد. این خودش یک پدیده است. از همینجا باید پایه های رشد و تعالی او را همه جوره فراهم آوریم؛ در زمینه تدارکات، تشکیل اردوها، تحصیلات و دغدغه های مالی، و در زمینه آموزش او برای رسیدن به مراحل بالای قهرمانی تا رسیدن به سن بزرگسالی و تیم ملی بزرگسالان.   *این اقدامات را چه کسی باید انجام دهد؟! -طبیعی است که وزارت ورزش و فدراسیون شطرنج. اما اگر شما به ورزش حرفه ای در دنیا نگاه کنید خواهید دید که اصول پایه ایی قهرمانی در مدارس و از سوی آموزش و پرورش شکل می گیرد. یعنی در مدارس ورزش شطرنج را جور دیگری نگاه می کنند چون شطرنج به حافظه دانش آموز و به ضریب بالای هوشی او کمک می کند، به دانش آموز آینده نگری و تصویرسازی آینده را می آموزد و همه اینها در آینده به سود جامعه و اجتماع تمام می شود.   * الان فدراسیون با آموزش و پرورش چنین پروتکلی دارد؟ مسئولان رده بالا در وزارت ورزش، آموزش و پرورش، بهداشت و درمان و...به این مواردی که شما اشاره کردید واقف هستند؟! -نمیشه که نباشند. البته ما با آموزش و پرورش رابطه خوبی داریم ولی بنده براین باورم که باید از سوی وزارت ورزش و کمیته ملی المپیک یک آکادمی برای نخبگان رشته های انفرادی تاسیس شود و در این آکادمی از نخبگانی که توسط فدراسیونها و مربیان استانها کشف می شوند همه جوره حمایت شود. به عنوان مثال وقتی ده شطرنج باز در رده های سنی ده تا 16 سال توسط فدراسیون کشف می شوند که همه شاخصه های بزرگی و قهرمانی در آینده را دارند چنانچه در این آکادمی تحت پوشش تحصیلی، حمایتی، آموزش های تخصصی، تغذیه، روانشناسی و...قرار گیرند، همواره نفراتی زبده و آماده در اختیار خواهیم داشت که می توانند آینده ورزش را بیمه کنند. منظور من در رشته هایی مثل شطرنج است؛ رشته های انفرادی که هم به لحاظ تعداد و کمیت خیلی زیاد نیستند  هم هزینه هایی که برای آنها می شود می تواند برآیند خوبی برای جامعه داشته باشد.   *کار خود فدراسیون ها چه می شود. مثلا فدراسیون  شطرنج نمی تواند خودش یک تعداد از این نخبه ها را تحت پوشش همیشگی قرار دهد؟ -منظور من یک نظام هماهنگ است تحت عنوان آکادمی که بزرگان بیایند و آنجا طراحی و برنامه نویسی کنند و فکر و ایده داشته باشند. یقینا فدراسیون ها هم در این کار باید دخیل باشند چون در نهایت کار تخصصی را فدراسیون ها باید انجام دهند اما بحث من نظام هماهنگی است که باید برای رشته های انفرادی شکل بگیرد و این بحثی که من امروز مطرح می کنم برگرفته از 30 سال تجربه در ورزش و در آموزش و پرورش است. یک راه حل بسیار ساده و آسان را به متولیان ورزش پیشنهاد می کنم و امیدوارم که مورد توجه بزرگان ورزش و کمیته ملی المپیک قرار گیرد.   *الان جایگاه دختران ما در شطرنج آسیا و جهان چگونه است. کجای کار هستیم؟ -ما جزو سه کشور برتر آسیا هستیم اما در دنیا دوسال پیش رده نهم را در المپیاد جهانی بانوان داشتیم و جزو برترینهای جهان بودیم  ولی در یکی دوسال اخیر افت داشته ایم و آنهم به دلیل این بود که دوسال پیش یک مربی خوب خارجی داشتیم که رفت و بعد از آن هم تغییرات مدیریتی و انتخابات و طولانی شدن انتخابات باعث شد تا از قافله عقب بمانیم.   *الان در حالا حاضر چند نفر استاد بین المللی و برجسته داریم؟ -سه استاد بزرگ داریم شامل شادی پریدر، آتوسا پورکاشیان و سارا سادات خادم الشریعه و سه استاد بین المللی شامل شایسته قادر پور، غزال حکیمی فرد و میترا حجازی پور.   عناوین دختران شطرنجباز در رویدادهای سال 1393: * امسال را هم که با تغییرات شروع کردید. این تغییرات در شطرنج تا چه زمانی ادامه خواهد داشت. آیا از این بابت برنامه های شما دچار تزلزل نمی شود؟ - هر تغییری نمی تواند صدردصد مثبت یا منفی باشد اما مهم این است که ثبات در مدیریت باعث ثبات در همه برنامه ها می شود. انتخابات اواخر سال گذشته برگزار شد ولی ابتدای امسال آقای کامبوزیا استعفا دادند و الان دکتر امیر حسینی سرپرست هستند. با این وجود ما برنامه های خودمان را پیگیری می کنیم و یکی از اتفاقات بزرگی که پیش رو داریم مسابقات گرند پری هست که احتمالا اواخر بهمن ماه در ایران برگزار خواهد شد. الان همه ما در گیر آماده سازی این مسابقاتیم چرا که 16 نفر از بزرگترین و برترین شطرنجبازان جهان به ایران می آیند و برگزاری این مسابقات در رده بانوان کار بسیار سنگینی است. مسابقات گرند پری در 4 مرحله در طول سال برگزار می شود که میزبان یک مرحله آن ما هستیم و تبعات مثبت زیادی برای شطرنج ایران خواهد داشت چرا که ما هم می توانیم یکی از دختران خود را در این مسابقات شرکت دهیم.   *با توجه به اینکه بانوانی از کشورهای غیر مسلمان هم هستند و داوران و کادر برگزاری و نمایندگان فیده هم به کشورمان می آیند آیا تمهیدات لازم اندیشیده شده است و آنها شرایط اسلامی ما را پذیرفته اند؟ -یکی از کارهای بزرگی که ما توانستیم برای این مسابقات انجام دهیم همین مورد است. آنها پذیرفته اند که با آداب و رسوم و شئونات کشورما در مسابقات حاضر شوند و خب کسانی که اهل فن هستند می دانند کار بسیار دشواری است که توانستیم این موضوع را برای آنها جا بیندازیم که کشوری هستیم دارای اعتقادات اسلامی و انصافا رییس فدراسیون جهانی (فیده) هم با ما همه نوع همکاری را انجام دادند.   *در اواخر اسفند ماه گذشته شما به همراه میترا حجازی پور به مسابقات قهرمانی جهان در مسکو اعزام شدید. آنجا میترا حجازی پور مربی نداشت و در همان دور اول حذف شد. چرا مربی همراه این قهرمان ما نرفت. یا نمیشد بجای شما یک مربی اعزام شود؟! -اولا در ارتباط با مسابقات مسکو بگویم که رقابت های قهرمانی جهان بود و 60 نفر از برترین های جهان حضور داشتند و توقع زیادی از خانم حجازی پور نمی رفت. با این وجود میترا در دوبازی که با حریفش داشت خوب کار کرد. حریفش اگرچه مسن بود ولی یکی از بهترین های جهان است. همین شطرنجباز رفت و جزو 4 نفر برتر جهان قرار گرفت. میترا در بازی اول یک مقدار استرس داشت اما در بازی دوم خیلی خوب با او بازی کرد . خود خانم حجازی پور گفت اگر یک بار دیگر به این مسابقات بروم می توانم خیلی خوب و بهتر از اینها بازی کنم. اما در زمینه اینکه چرا من رفتم و یک مربی همراهش نبود بر می گردد به همان بحث اولیه که دانش دختران و قهرمانان بزرگ ما به جایی رسیده که باید مربیانی با دانش بالای خارجی بیایند و این بچه ها را پوشش بدهند.   *در باره دانش و سطح بالای دختران شطرنجباز کشورمان یک نمونه عینی تر را می توان توضیح داد؟ -الان بچه هایی داریم که چشم بسته و بطور همزمان با 4 صفحه شطرنج بازی می کنند.یعنی واقعا چشم خود را می بندند چون آنقدر تصویر سازی ذهنی شان قوی و بالاست که چشم بسته حرکات 4 صفحه را می خوانند و برای همین می گویم باید شطرنج در مدارس اجباری شود. این ورزش در آینده سیاست، اقتصاد، اجتماع و زندگی خانواده ها تاثیر بسیار بالایی دارد. در کشورهای پیشرفته ورزش شطرنج برای رده های پایه اجباری است و ما هم باید این رشته را در مدارس و در دانشگاهها اجباری کنیم چون در همه شئون زندگی و اجتماع و سیاست و اقتصاد کاربرد دارد. *خود شما مادر یک قهرمان شطرنجباز هستید بنام سیدجواد علوی. مادر یک قهرمان بودن در رشته شطرنج چه حس و حالی دارد؟ -باعث افتخار یک مادر است و هیچ چیزی با این موضوع قابل قیاس نیست.   *چگونه شد که سید جواد وارد شطرنج و شد استاد بزرگ. آیا خود شما شطرنج بازی می کردید؟ -من خودم معلم هستم و به این معلمی هم افتخار می کنم. وقتی بچه ها کوچک بودند با سه فرزند و همسرم در خانه مسابقات شطرنج داشتیم و جایزه تعیین می کردیم. مسابقات ما خیلی حساس می شد تا اینکه سید جواد حرفه ایی ادامه داد و پسر دومم نیز تا تیم ملی پیش رفت.   *الان سید جواد هنوز هم بازی می کند؟ -بیشتر درگیر سازمان نظام مهندسی کشور است ولی اگر فرصت باشد در لیگ و مسابقات و تورنمنت هایی شرکت می کند.   *خانم شهیدیان ، شطرنجبازانی داریم که خیلی استعداد دارند اما استطاعت مالی خوبی ندارند. در مقابل هستند خانواده هایی که ماهانه تا 20 میلیون تومن هم برای فرزندشان هزینه می کنند. قدر مسلم فدراسیون به سمت افرادی می رود که از فرزندانشان حمایت مالی می کنند. در این میان آن استعدادهای ناب نابود نمی شوند؟ -فدراسیون وظیفه دارد مسابقات انتخابی برای تیم های ملی برگزار کند و بهترین ها از سوی کمیته فنی به تیم های ملی دعوت می شوند. ما در زمینه اعزام به مسابقات نگاه نمی کنیم که چه کسی بضاعت دارد و چه کسی ندارد. بهترین ها را اعزام می کنیم اما اگر خانواده ایی بخواهد فرزندش را که مستعد هم هست با هزینه خودش اعزام کند ما مقدمات کار را برایش آماده می کنیم البته نه اینکه هرکی پولدار بود بیاید و ما مجوز اعزام برایش صادر کنیم!   *شطرنج یک بازی ایستا و ساکن محسوب می شود و هنوز هم خیلی ها آن را به عنوان یک رشته ورزشی نمی دانند. آیا قهرمانان شطرنج به غیر از بازی شطرنج ورزش دیگری انجام می دهند؟ -صدردصد. لازمه پیشرفت کار یک شطرنجباز این است که به لحاظ بدنی قوی و آماده باشد. یک شطرنجباز در مسابقات آسیایی یا جهانی باید در طول 9 روز متوالی 9 دور رقابت سخت و سنگین را برگزار کند. گاهی یک دور مسابقه تا 7 ساعت هم به طول می انجامد. بنابراین اگر بدن شطرنجباز آماده نباشد او در دور های پایانی یقینا کم می آورد. در دنیا اجباری نیست اما از شطرنجباز می خواهند یک رشته ورزشی دیگر هم انجام دهد.   *شاید برای همین است که شطرنج را رشته ورزشی نمی دانند؟! -تفکر اشتباهی است. مگر در فوتبال یک فوتبالیست نباید در آمادگی جسمانی و ژیمناستیک و شنا شرکت کند. در بسکتبال برای آمادگی حتما چند رشته مکمل دارند. خب شطرنج هم مثل آنهاست. یعنی شطرنجباز برای آمادگی روحی و فکری باید یک یا چند رشته مکمل را انجام دهد.   *نمی توان اینکار را اجباری کرد؟ قانونی نداریم که شطرنجبازان حتما در اردوهای آمادگی علاوه بر بازی شطرنج به ورزش های دیگر هم بپردازند؟ -در هیچ جای دنیا عرف نیست، ولی عموما شطرنجبازان مادر رشته های ورزشی مثل شنا، والیبال، تنیس و حتی فوتبال کار می کنند . یا دستور تمرینی خاصی برای خودشان دارند چون می دانند اگر آماده نباشند در مسابقات کم می آورند. این را هم بگویم که شطرنجبازان بسیار روحیه حساسی دارند چون با کوچکترین اشتباه ممکن است همه زحماتشان از بین برود. همین هفته پیش مسابقه پوریا ایدنی استاد بزرگ شطرنج کشورمان را با حریف خارجی از صفحه اینترنتی پیگیری می کردیم . آخر مسابقه بود که ایدنی از حریف پیش بود و ما او را برنده می دانستیم. چند ثانیه بعد با یک حرکت اشتباه بازی را به حریف واگذار کرد. یعنی حریف در یک لحظه از غفلت ایدنی سود برد و توانست پیروز شود. اینها همه تجربیاتی است که فقط در مسابقات بدست می آید.   * خانم شهیدیان، دورنما و ایده آل شما به عنوان یک مدیر باتجربه ورزشی در شطرنج بانوان ایران چیست و کجا قرار بگیریم شما را راضی می کند؟ -ما الان در بین صد شطرنجباز برتر جهان نفراتی داریم. باید سقف خودمان را جوری ببینیم که انشالله در بین 50 نفر برتر دنیا چند شطرنجباز دختر زبده داشته باشیم و نهایتا دختران ایرانی به جمع ده نفربرتر جهان راه یابند، اینکار در صورت برآورده شدن مقدمات قابل دسترس است. ما برنامه و هدف داریم. استعدادهای نابی هم در شطرنج در جای جای ایران حضور دارند. باید حمایت شویم، امکانات و بودجه باشد و برنامه های ما اجرا شود تا به آنجا برسیم که انشالله خواهیم رسید.   *و جمله آخر از خانم شهیدیان به عنوان یک معلم، یک مسئول ورزش و یک مادر قهرمان برای خانواده ها. -نه اینکه چون من نایب رییس فدراسیون شطرنج هستم این را بیان می کنم بلکه بواسطه مزایایی که بازی شطرنج برای خانواده ها بخصوص نوجوانان و جوانان دارد از مردم خوبمان می خواهم که فرزندان خود را حتما با شطرنج آشنا کنند. فرزندان ما با شطرنج ناخودآگاه به سمت تفکر و تعمق حرکت می کنند، آینده را برای خودشان ترسیم می کنند، از موانع زندگی بخوبی و با تفکر عبور می کنند و شطرنج آنها را به سوی سلامت و سعادت سوق می دهد.